พระธาตุเกษแก้วจุฬามณี
วัดเกตการาม
๑. ประวัติความเป็นมาของวัด เดิมชื่อว่า “วัดสระเกษ” ตั้งอยู่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิงและสร้างขึ้นปี พ.ศ. ๑๙๗๑ ในสมัยพญาสามฝั่งแกน กษัตริย์ลำดับที่ ๘ แห่งราชวงศ์มังราย โดยให้พระยาเมือง พระยาคำและพระยาลือ พร้อมบริวาร เป็นผู้ก่อสร้างวัดแห่งนี้ ซึ่งคำว่า “เกษ” มาจากพุทธประวัติที่กล่าวถึง พระทันตธาตุที่พระอินทร์นำมาจากพระบรมธาตุ ที่โทณพราหมณ์ได้แอบซ่อนไว้ แล้วประดิษฐานภายในพระเกษแก้วจุฬามณีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เมื่อครั้งมีการแบ่ง พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าให้เจ้าเมืองต่าง ๆ ส่วน “เกตการาม” หรือเรียกสั้น ๆ ว่า “วัดเกต” เป็นชื่อมาจากชุมชน ในอดีตซึ่งเป็นย่านการค้าและที่อยู่อาศัยของหลากหลายเชื้อชาติ ๕ ศาสนา ได้แก่ ศาสนาพุทธ คริสต์ อิสลาม ฮินดู และซิกข์
๒. ความสำคัญของวัด เป็นวัดที่มีพระธาตุซึ่งจำลองพระเกษแก้วจุฬามณีบนสรวงสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ลงมาไว้บนโลกมนุษย์ เป็นหนึ่งในพระธาตุประจำปีนักษัตรคือ “ปีจอ”
๓. สถาปัตยกรรมโดดเด่น
พระบรมธาตุเกษแก้วจุฬามณี มีรูปทรงศิลปะล้านนาผสมศิลปะลังกา ตั้งบนฐานเขียงสี่เหลี่ยม ความกว้าง x ยาว ๕๖ x ๑๒๖ เมตร มุมฐานทั้งสี่ประดับปูนปั้นพญาครุฑและเจดีย์บริวาร ส่วนฐานเรือนธาตุยกเก็จย่อมุมซ้อนชั้น มีซุ้มจระนำสี่ด้าน ภายในประดิษฐานพระพุทธยืนปางประทานพร เหนือขึ้นไปเป็นชั้นมาลัยเถาทรงกลมลดหลั่นซ้อนชั้นประดับทองจังโกดุนลาย รองรับองค์เจดีย์ระฆังทรงคว่ำประดับกระจกแก้วสี บัลลังก์และปล้องไฉนประดับกระจกแก้วสี ส่วนปลียอดประดับฉัตร วิหารหลวง เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนขนาด ๙ ห้อง หลังคาซ้อนชั้นลดหลั่นห้าชั้น ชั้นนอกสุดมีลักษณะเป็นโถงมุข ยื่นคลุมบันไดนาค มีเสาคู่นอกประติมากรรมปูนปั้นดอกไม้รองรับแนวหลังคาปีกนก ปลายยอดเสาเป็นบัวแวงประดับแก้ว อังวะ หน้าบันและแผงโก่งคิ้วไม้แกะสลักปิดทองลวดลายพรรณพฤกษาผสมผสานลวดลาย ก้านขดและดอกไม้
ภายในวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปก่ออิฐถือปูนปางมารวิชัย ศิลปะล้านนาผสม
ศิลปะสุโขทัย
อุโบสถ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนหลังคาซ้อนชั้น ช่อฟ้าและนาคสะดุ้งไม้แกะสลักประดับ กระจกสี ส่วนหน้าบัน หน้าแหนบ แผงโก่งคิ้ว และแผงปีกนกสองข้างไม้แกะสลักปิดทอง ลวดลายพรรณพฤกษาผสมผสานลวดลายดอกไม้ บานประตูไม้แกะสลักปิดทองเทพพนมรายล้อม ด้วยไม้แกะสลักสีแดงชาดลวดลายดอกไม้ มีผนังสองข้างบานประตูเป็นปูนปั้นศิลปะจีน ลวดลายกิเลน มังกร ปลา และต้นไม้ ซึ่งสื่อถึงชาวจีนในอดีตเมื่อครั้งอพยพย้ายถิ่นเข้ามา ตั้งถิ่นฐานริมน้ำแม่ปิง ส่วนบันไดทางขึ้นขนาบข้างด้วยปูนปั้นมกรคายนาค
ศิลาจารึก หลักศิลาทรายแดง ความกว้าง x สูง x ยาว ๕๔ x ๑๗๖ x ๒๑ ซม. ตั้งอยู่บนมุข ด้านใต้วิหาร ปรากฏข้อความอักษรฝักขามเฉพาะด้านหลังของหลักศิลา กล่าวถึงการบูรณะ พระเกษธาตุเจดีย์ที่พังลงเมื่อ พ.ศ. ๒๑๒๔ ส่วนอักษรอีกสามด้านเลือนหายไป ปรากฏเพียง ดวงศิลาจารึก
พิพิธภัณฑ์วัดเกตการาม เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนแบบจีนผสมผสานหลังคาจั่วแบบไทย เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “โฮงตุ๊เจ้าหลวง” ในอดีตเป็นกุฏิเจ้าอาวาส แต่ในปัจจุบันตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์ จัดแสดงโบราณวัตถุและเครื่องใช้ของชุมชนที่อาศัยอยู่รอบบริเวณวัดเกตการาม
๙๖ ถ.เจริญราษฎร์ ต.วัดเกต อ.เมืองเชียงใหม่ จ.เชียงใหม่ ๕๐๐๐๐
GPS: 18.792229, 99.002763
